Wielu przedsiębiorców zakładających spółkę z o.o. wierzy, że jej prowadzenie całkowicie chroni ich prywatny majątek przed długami firmy. Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki jest jednak znacznie bardziej skomplikowana, a w niektórych sytuacjach może dotknąć ich osobiście.
Mity i fakty o odpowiedzialności zarządu
Często słyszy się, że przejście z jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) na spółkę z o.o. pozwala uniknąć ryzyka finansowego w przypadku niepowodzenia biznesu. Fakty są jednak takie, że:
- spółka z o.o. rzeczywiście odpowiada własnym majątkiem za zobowiązania,
- ale członkowie zarządu mogą ponosić solidarną odpowiedzialność w sytuacji, gdy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna.
Raport Grant Thornton „Zarząd pod presją compliance” pokazuje skalę zjawiska: w latach 2018–2024 zapadło blisko 4 tysiące prawomocnych wyroków, w których sądy pociągnęły członków zarządu do odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółek.
Odpowiedzialność zarządu – co mówią przepisy?
Kodeks spółek handlowych (art. 299)
§1 – jeśli egzekucja przeciwko spółce z o.o. jest bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem.
§2 – zarząd może uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że:
- w odpowiednim czasie złożył wniosek o upadłość lub wszczął restrukturyzację,
- brak wniosku nie wynikał z jego winy,
- wierzyciel nie poniósł szkody pomimo braku zgłoszenia upadłości.
Ordynacja podatkowa (art. 116)
Członkowie zarządu unikną odpowiedzialności za długi podatkowe spółki tylko wtedy, gdy:
- złożą wniosek o upadłość w terminie 30 dni od momentu niewypłacalności,
- otworzą postępowanie restrukturyzacyjne,
- wykażą brak winy lub wskażą realny majątek spółki, z którego można zaspokoić zaległości.
Prawo upadłościowe
Termin: wniosek o upadłość trzeba złożyć w ciągu 30 dni od stwierdzenia niewypłacalności.
Niewypłacalność oznacza:
- brak możliwości regulowania wymagalnych zobowiązań przez ponad 3 miesiące,
- w przypadku osób prawnych – gdy zobowiązania przekraczają wartość majątku więcej niż 24 miesiące.
Najważniejsze konsekwencje dla członków zarządu
Spółka z o.o. może poprawić sytuację podatkową przedsiębiorcy, ale nie zawsze chroni go przed odpowiedzialnością osobistą. Jeśli egzekucja wobec spółki jest bezskuteczna, członek zarządu odpowiada całym majątkiem za jej zobowiązania, w tym podatkowe. Szczególnie ryzykowny jest VAT, który potrafi znacząco przewyższać aktualny majątek firmy.
Sądy odrzucają argumenty, że obowiązki były delegowane na księgowość lub innych członków zarządu – odpowiedzialność jest solidarna. Najskuteczniejszym sposobem ochrony majątku jest szybka reakcja: wniosek o upadłość, otwarcie restrukturyzacji lub wskazanie mienia spółki, z którego można pokryć dług.
